Zijn menselijke vertalers nog nodig nu machinevertalingen en CAT tools steeds beter worden? Jazeker! De ‘human touch’ blijft onmisbaar voor een prettig leesbare, correcte en kwalitatief hoogstaande tekst. Vertalers kunnen in veel gevallen niet meer om de machinevertaling heen. En dat is prima. In deze blog wijd ik uit over de zin en onzin van machinevertalingen en CAT tools .

1. MACHINEVERTALING

Google Translate, Deepl
De intentie van dit soort online software is om ooit de menselijke vertaler te vervangen. Deze online vertaaltools zijn een ingewikkelde combinatie van woordenboeken, grammaticale regels en algoritmes, die de brontekst zo goed mogelijk proberen om te zetten in een andere taal. In de beginjaren was het resultaat ongelooflijk ‘houterig’ en vaak volstrekt onbegrijpelijk. In de loop der jaren zijn deze online vertaaltools steeds beter geworden.

Waarvoor zijn de online vertaaltools te gebruiken?
De online vertaaltools kunnen uitstekend gebruikt worden om een eerste indruk te krijgen over de inhoud van artikelen, e-mails en andere interessante boodschappen die in een andere taal geschreven zijn. Ook kun je deze voor het vertalen van eenvoudige correspondentie gebruiken.

Homografen, beeldspraak en niet-eenduidig taalgebruik. Daar gaat het mis.
Online vertaaltools als Deepl en Google translate kunnen geen context lezen. De Nederlandse taal zit boordevol homografen. Homografen of homogrammen zijn woorden die op dezelfde manier geschreven worden, maar verschillende betekenissen hebben. Neem bijvoorbeeld het woord ‘legering’. Uit de context moet blijken of de schrijver het heeft over een ‘mengsel van metalen’ of over ‘het platslaan van graan’.  De context is hier bepalend voor de juiste vertaling.
Ook de veelgebruikte beeldspraak in onze taal is een hel voor dit soort vertaaltools. Beeldspraak is figuurlijk taalgebruik. We zeggen niet letterlijk wat er wordt bedoeld. Beeldspraak maakt onze taal levendig en wordt veel in communicatieboodschappen en reclame-uitingen gebruikt. Neem bijvoorbeeld de beeldspraak: Peter kijkt altijd de kat uit de boom. Google translate: Peter sieht immer die Katze aus dem Baum. Deepl: Peter wartet immer ab, um zu sehen, wohin die Katze springt. Maar een Duister zal zeggen: Peter nimmt immer eine abwartende Haltung ein.

Deepl, een algoritme dat gebruik maakt van bestaande EU-vertalingen
Deepl gebruikt voor zijn algoritme vertalingen van onder meer de Europese Unie. Het beschikt dus over een gigantisch corpus vol professionele teksten waaruit het kan leren, waardoor de kwaliteit een pak hoger is dan Google Translate.
Ondanks dat Deepl een stuk beter vertaalt dan Google, gaat het bij lange zinnen – met veel informatie in meerdere bijzinnen – nog vaak mis. Zeker als de tekst niet 100% eenduidig is geschreven. Ook dan is Deepl ‘de weg kwijt’.  

Simplified Technical English (STE) en Deepl zijn een goede match
Wanneer je je technische handleidingen volgens de instructies en regels van het Simplified Technical English (STE) schrijft en vooraf een tweetalige woordenlijst met voorkeursvaktermen upload, dan krijg je met de betaalde versie van Deepl een redelijk goede vertaling. Het is wel raadzaam om deze vertaling nog te laten reviseren door een vakbekwaam moedertaalspreker/vertaler.

2. COMPUTER AIDED TRANSLATION (CAT TOOLS)

Trados Studio, MemoQ, Transit, DéjàVu, Wordfast
Dit zijn enkele bekende CAT tools. Het zijn vertaalgeheugens ofwel databases waarin segmenten (zinnen en zinsdelen) uit bron- en doeltaal worden opgeslagen. Brontaal is de taal van waaruit vertaald wordt; doeltaal de taal waarin vertaald wordt.  Zinnen uit eerdere vertalingen kunnen dan  steeds weer gebruikt worden als basis voor de nieuwe vertalingen.

Pas op voor samengestelde (lees ‘vervuilde’) vertaalgeheugens
Wanneer je vertaalgeheugens goed onderhoudt en ze klant-vertaler-gebonden houdt, dan blijven deze geheugens ‘zuiver’. Consistentie in stijl en woordgebruik is dan gewaarborgd.
In de praktijk zie je vaak bij de grote vertaalbureaus, dat ze de geheugens van meerdere vertalers en/of bedrijven/klanten bij elkaar voegen. De verschillende stijlen en voorkeurstermen worden dan vermengd; het vertaalgeheugen raakt dan vaak weer ‘vervuild’. Het vertaalbureau haalt hier zelf veel financieel voordeel uit, maar het komt de kwaliteit en consistentie van een tekst uiteindelijk niet ten goede.

Bij VERA zijn en blijven de communicatielijnen kort. VERA koppelt altijd een vaste vertaler (en een eventuele backup-vertaler) aan de klant, zodat een ‘zuiver’ geheugen wordt opgebouwd en behouden blijft. Het klantspecifieke geheugen kan dan gezond groeien en consistentie in stijl en woordgebruik voor de toekomst is gegarandeerd. 

Wil je meer weten over machinevertalingen, CAT tools en het schrijven van (technische) handleidingen in STE? Stuur je vraag geheel vrijblijvend naar: vertaling@veradings.nl